Basic HTML Version
76
Eğitimde Farklılıklara Saygı ve Uygulamaları
FARK YARATAN ÇOCUKLAR, FARKLI BEYİNLER
Beyin duygu, düşünce, davranış, öğrenme, hareket işlevlerimizi yönetenyerdir.
Beynin etrafı korteks denilen zarla çevrilidir. Beyin kabuğunda nöron (sinir hücresi)
adını verdiğimiz, işlevlerine göre farklı tipte nöronlar vardır. Nöronlar, aldıkları
uyaranlar ile bağlantı oluştururlar ve sinapslar oluşur. Öğrenmenin temeli sinap-
laşmanın arttırılması ve nöronların daha fazla işlev yüklenmesidir.
Beyin iki yarı küreden oluşmuştur. Sol beyin yarı küresi ağırlıklı olarak detaylar ve
sözel işlevlerden, sağ beyin yarı küresi ise bütünü algılama ve görsel işlevlerden
sorumludur. Ancak bu kural sağ elini kullananların %90-95’i ve sol elini kullananların
%80-85’i için geçerlidir.%10-20 civarında insanda baskın yarı küre aynı tarafta, belki
de iki tarafta olabilir. İki yarıküreyi birbirine bağlayan, bilgilerin geçişini sağlayan
birleştirici yapılar bulunur.
Beyin gelişimi, beynin alt tarafından başlayarak beyin kabuğuna doğru ve beyin
kabuğunda ise arkadan öne doğrudur. Beyin gelişimi anne karnından itibaren başlar.
Doğumdan sonraki ilk üç yıl içinde ise en hızlı şekilde gelişimine devam eder. Okul
öncesi dönem ve ilkokul döneminde, ilk anne karnında ve ilk üç yılda gelişen potan-
siyel işlenmeye, daha aktif hale gelmeye başlar.
Beynin bir yarı küresi dört lobdan oluşur. Oksipital lob beynin en arka kısmında yer
alır. Bu alan nesneleri görme, renk, ışık, uzunluk, hareket gibi görsel uyaranları fark
etme ve gördüğünü yorumlama ile ilgilidir. Parietal lob beyin kabuğunda orta- üst
kısımda yer alır. Görsel dikkat, dokunma algısı, farklı duyulardan gelen bilgilerin
bütünleştirilmesi, çizgi yönü, üç boyutlu düşünebilme, matematik, yön algısı ve
sağ-sol ayrımı gibi işlevlerden sorumludur. Parietal lob işlevleri akademik başarı için
oldukça önemlidir. Temporal lob beyin kabuğunda orta alt kısımda yer alır. İşitme,
işittiğini yorumlama becerileri ile ilgili işlevlerden sorumludur. Koku,tat duyularının da
bu beyin lobu ile ilgili olduğu söylenmektedir. Temporal lobunöne doğru uç kısmında
duygulanımdan sorumlu alan bulunur. Yine temporal lobun arka üst ucunda yazılan
ve konuşulan dilin anlaşılmasını,insanın bir yazıyı okumasını, anlamasını sağlayan
Wernicke alanı bulunur.
Frontal lob beyin kabuğunun en ön kısmında bulunur. Problem çözme, akıl yürütme,
karar verme,dikkat, planlama, duygu ve davranışları kontrol etme işlevlerinden
sorumludur. Frontal lobu kolay anlaşılabilir olması için dörde ayrılabilir. Motor
korteks hareketi başlatan ve karmaşık hareketlerden sorumlu alandır. Broca alanı
konuşmanın sesli hale dönüştürülmesini sağlayan alandır. Wernicke ile Brocaalanları
arasında bulunan bağlantı sayesinde konuşma işlevini yerine getirebiliriz. Frontal
lobun iç kısmında yer alan bölge bir miktar daha fazla duygu, odaklanmış dikkat,
Dr. Bülent MADİ
Nöroloji Uzmanı